Reumatoïde Artritis

Klachten bij reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis (RA) verloopt bij iedereen, die de ziekte krijgt, anders. Soms is het verloop van uw ziekte mild met weinig klachten, maar soms verloopt de ziekte agressiever. U heeft ontstekingsverschijnselen (verhoogde lichaamstemperatuur, pijn, zwelling, warme ontstoken gewrichten), stijfheid en een steeds erger wordende moeheid.

De ontstekingsverschijnselen kunnen afwisselend in verschillende gewrichten voorkomen, u kunt per dag meer of minder last hebben en in de ochtend kunnen er bijvoorbeeld meer lichamelijke klachten zijn dan s’ middags.
• De stijfheid van uw gewrichten bij actieve reumatoïde artritis (RA) is vaak het ergste in de ochtend. Het kan één tot twee uur duren, maar soms heeft u de gehele dag last van stijve gewrichten. De stijfheid kan verbeteren door actief te bewegen.
• Verlies van energie.
• Verlies van eetlust.
• Last van droge ogen en mond, veroorzaakt door het syndroom van Sjögren.
• Reuma noduli (knobbeltjes). Reuma noduli worden beschouwd als de meest voorkomende cutane (huid)manifestatie van reumatoïde artritis en meten in het algemeen tussen de 2 mm en 5 cm. Het zijn kleine, stevige knobbeltjes die zich onder de huid ontwikkelen, meestal in de buurt van gewrichten die ontstoken zijn. Behandeling is niet vereist, maar bepaalde medicijnen kunnen helpen de omvang van grotere knobbeltjes te verminderen als ze hinderlijk zijn of als ze operatief verwijderd kunnen worden. Meestal zijn de knobbeltjes pijnloos en vormen ze geen risico.
Vaak voorkomende plaatsen voor reuma noduli zijn de elleboog, de rug van de onderarm, de grote gewrichten aan de basis van de vingers (MetaCarpoPhalangeale (MCP) gewrichten of knokkelgewrichten), achilles- en extensorpezen. Reuma noduli zijn zelden gevonden op het heiligbeen, het achterhoofd, de stembanden, het longweefsel, pleura, pericard, myocard of de vliezen die rondom de hersenen en het ruggenmerg zitten van het centrale zenuwstelsel, maar het is mogelijk. Er kunnen zich ook reuma knobbeltjes in de inwendige organen ontwikkelen.

Ziekteactiviteit
U merkt dat de reumatoïde artritis actiever wordt als u minstens twee weken of langer last heeft van onderstaande klachten:
• uw gewrichten in handen, voeten, knieën, polsen en enkels raken ontstoken, zijn stijf, warm, gezwollen en pijnlijk en beperken uw dagelijkse beweging.
• uw pezen, slijmbeurzen en spieren raken ontstoken, worden stijf en verzwakken. U wordt minder beweeglijk en uw conditie gaat achteruit.
• uw lichaamstemperatuur is verhoogd en u voelt zich grieperig met koorts, zwakte en weinig eetlust.
• u heeft last van zware vermoeidheid, voelt zich futloos en heeft een gebrek aan energie. Mensen met reumatoïde artritis kunnen iedere dag extreme vermoeidheid ervaren zonder dat ze hard gewerkt of gesport hebben. Dit is een belangrijk verschil met een ‘gewone‘ vermoeidheid. De ernst van de vermoeidheid staat in geen enkele verhouding tot de activiteit die is uitgevoerd of de inspanning die is geleverd.
• uw medicijnen (ontstekingsremmende pijnstillers) remmen de ontstekingen niet genoeg, zodat de ontstekingen onverminderd actief blijven.

Image ID 22042877 © Alila07 | Dreamstime.com

Complicaties bij reumatoïde artritis

Vaak merkt u nog niets van de start van een beginnende ontsteking. Dat gebeurt pas als u de bijbehorende klachten krijgt. Door een actiever wordende reumatoïde artritis (RA) kunnen zich gaandeweg één of meerdere complicaties voordoen.

Complicaties kunnen zijn:
• het ontstaan van comorbiditeiten, dit zijn bijvoorbeeld diabetes, hart- en vaatziekten, een hoge bloeddruk en osteoporose (botontkalking). Risicofactoren daarbij zijn bijvoorbeeld een te hoog cholesterolgehalte in het bloed, het ontstaan van suikerziekte, een verhoogde bloeddruk, een verandering in werking van de lever of nieren (door medicijngebruik), het hebben van overgewicht, hormonale veranderingen (menopauze en penopauze) en roken.
• het stijf worden en verzwakken van pezen, slijmbeurzen en spieren.
• het scheuren van een pees (peesruptuur). Het synovium rond de pees kan ontstoken raken, waardoor de pees verzwakt door de ontsteking. Als de pees langs een scherp botgedeelte schuurt, kan de pees afscheuren. Een gescheurde pees ontstaat opeens, is pijnloos en kan vooral voorkomen in hand of pols. U merkt dat er is mis is, als uw vingers ‘los‘ lijken te zitten of als u stijvere vingers, handen of voeten krijgt.
• het ontstaan van een zenuwontsteking door een bloedvatontsteking (vasculitis). De kleine bloedvaatjes naar de zenuw raken ontstoken, waarbij u last krijgt van een doof gevoel of tintelingen in een arm of been.
• de ontwikkeling van zenuw- en/of ruggenmergcompressie. De gewrichten in de wervelkolom worden facetgewrichten genoemd. Twee facetgewrichten bevinden zich aan de achterkant van elk wervellichaam. Facetgewrichten helpen de wervelkolom te stabiliseren en helpen bij het voorkomen van overmatige beweging van de wervelkolom. Wanneer reumatoïde artritis echter de facetgewrichten aantast, kan spinale instabiliteit optreden die kan leiden tot compressie (beknelling) van de zenuw en/of het ruggenmerg. U kunt last krijgen van hoofdpijn, nekpijn, tintelingen, gevoelloosheid, incontinentie of zelfs verlamming in de armen of benen. Klachten kunnen zijn: vingers die als schuurpapier aanvoelen, tintelingen in de vingers, opspringende benen door verhoogde reflexen, plasproblemen, een gevoel van een band om de benen en het lopen gaat slechter.
• een nekwervelverschuiving door het verslappen van de banden rondom de nekwervels. De eerste en tweede nekwervel en de nekwervels daaronder kunnen ontstoken raken, waardoor de banden rondom de nekwervels verslappen. Hierdoor kunnen de wervels ten opzichte van elkaar gaan verschuiven, terwijl de banden door de verslapping dit niet kunnen tegenhouden.
• het ontstaan van het carpaaltunnelsyndroom (CTS). Een zenuw kan bekneld raken door druk van binnen- of buitenaf. Als de zenuw lang bekneld zit, dan kunnen er uitvalsverschijnselen optreden. Het carpaaltunnelsyndroom is een ontsteking in de peesscheden van de pols, waarbij door de zwelling en de beknelling van de zenuw gevoelsstoornissen en tintelingen in de 3 middelste vingers optreden.
• het ontstaan van het tarsaaltunnelsyndroom (TTS). Het tarsaaltunnelsyndroom in de voet ontstaat door een zwelling van de enkel, die druk geeft op de zenuw aan de binnenkant van de enkel, net boven de hiel. Daardoor treden tintelingen of een brandende pijn in de tenen, voetzool of hiel op.
• het ontstaan van ontstekingen aan organen en weefsels via bindweefsel in bijvoorbeeld huid, longen, zenuwen, bloedvaten en het hart.
• het ontstaan van een bloedvatontsteking (vasculitis). Dit is een ontsteking van vooral kleine of middelgrote bloedvaten in de huid of nagelriemen met een roodblauwe of roodbruine verkleuring en/of wondjes door de slechte bloedvoorziening. Bij vasculitis in organen als nieren, hart, longen en ogen ontstaan klachten als verkleuring van de huid, vermoeidheid, geen eetlust, afvallen, een constante lichte verhoging van de lichaamstemperatuur en een verhoogde bloedbezinking.
• Bij een longvliesontsteking zijn de bloedvaatjes die naar het longvlies lopen, ontstoken. U heeft óf geen of nauwelijks klachten óf u krijgt last van pijn bij het ademhalen, kortademigheid of koorts. Er kan ook vocht achter uw long komen, wat door het dichtdrukken van de long leidt tot kortademigheid.
• een ontsteking van het buitenste hartvlies, omdat de bloedvaatjes naar het hartvlies zijn ontstoken met daarnaast soms een kleine vochtophoping rondom het hart. Bij reumatoïde artritis komt een hartvliesontsteking bij 30-50% van de mensen voor, maar slechts een klein aantal krijgt klachten (bijvoorbeeld drukkend gevoel op de borst of pijnklachten).
• het ontstaan van reuma noduli (knobbeltjes van ontstekingsweefsel) meestal aan de elleboog of onderarm. Bij reumaknobbeltjes (reuma noduli) is een bloedvatontsteking (vasculitis) op het topje van het reumaknobbeltje als een roodblauw puntje te zien.
• het ontstaan van drukplekken. Uw gewrichten kunnen van stand veranderen. Tenen kunnen dan bijvoorbeeld knel komen te zitten in schoenen, waardoor wondjes door drukplekken ontstaan.
• het ontstaan van een ontsteking in het synovium (synovitis). Zwelling kan optreden, omdat ofwel de bekleding van het gewricht (het synovium) opzwelt (synovitis) of het synoviaal vocht in volume toeneemt door het doorsijpelen van vloeistof naar lichaamsholte of weefsel (een effusie). Het is een actief proces: ontstekingscellen (voornamelijk witte bloedcellen) en meer bloed komen het gewricht binnen, terwijl veel ontstekingsmoleculen, zoals kleine eiwitten (peptiden), vrijkomen in de weke delen rond het gewricht. De verhoogde bloedstroom zorgt ervoor dat het gewricht opzwelt en warm aanvoelt. Door de ontstekingsmaterialen verzamelt de gewrichtsvloeistof zich in en rond het gewricht, wat bijdraagt aan de zwelling.
• het hebben van de secundaire vorm van het syndroom van Sjögren. Bij het syndroom van Sjögren zorgt een ontsteking in traanklieren, speekselklieren of klieren van neus, keel, vagina of huid voor onder andere droge ogen, droge mond, droog slijmvlies van neus, keel en vagina of een droge huid. Eén op de drie mensen met het syndroom van Sjögren heeft ook een vorm van ontstekingsreuma.
• het ontstaan van oogklachten. Bij reumatoïde artritis kunt u droge ogen, een branderig gevoel, jeuk, pijn, oogontstekingen (bijvoorbeeld conjunctivitis), verminderd gezichtsvermogen of zelfs blindheid van het oog krijgen.
• het ontstaan van osteoporose (botontkalking) als gevolg van de reumatoïde artritis door verminderde of beperkte beweging of door behandeling met corticosteroïden. Uw botten worden brozer en kunnen dan sneller breken en u heeft twee keer zoveel kans op een botfractuur.

Image ID 98314429 © Pattarawit Chompipat | Dreamstime.com

Diagnose bij reumatoïde artritis

Uw arts baseert de diagnose op een combinatie van een anamnese, zijn bevindingen en aanvullende onderzoekuitslagen.

Anamnese
Als u bij een reumatoloog komt, zal de arts u allerlei vragen stellen, zoals:
• wat uw klachten zijn.
• hoe uw klachten zijn ontstaan.
• welke klachten of aandoeningen u al eerder heeft gehad of nog steeds heeft (uw medische voorgeschiedenis).
• wanneer uw klachten optreden en wat deze klachten verergert.
• welke medicijnen u gebruikt.
• hoe uw dagpatroon er ongeveer uitziet.
• wat voor werk u doet.
• komen er in uw familie reumatische aandoeningen voor?

De vroege symptomen van reumatoïde artritis (RA) kunnen zeer mild zijn, wat de diagnose soms moeilijker maakt. Sommige virale infecties kunnen symptomen veroorzaken die kunnen worden aangezien voor RA. Reumatoïde artritis wordt gediagnosticeerd door het onderzoeken van de gewrichten en organen, het bekijken van röntgenfoto’s of echo’s en bloedonderzoeken. Het kan even duren voordat u weet of u reumatoïde artritis heeft, omdat geen enkele test daarover meteen al duidelijkheid geeft.

Lichamelijk onderzoek
Reumatoïde artritis wordt gediagnosticeerd bij een lichamelijk onderzoek door de aangetaste gewrichten en organen te onderzoeken en röntgenfoto’s of echo’s te bekijken. De arts onderzoekt de aard van uw klachten, het aantal ontstekingen in aangetaste gewrichten en organen en vraagt hoe lang u al klachten heeft. Soms is een beginnende gewrichtsbeschadiging al op een röntgenfoto te zien. Maar vaak is dat pas in een later stadium mogelijk, als de ziekte actiever is geworden en de ontstekingsactiviteit verhoogd is. Als u al langer ziek bent, kan de arts nieuwe beschadigingen aan de gewrichten op een röntgenfoto zien. Een MRI en echografie kunnen worden gebruikt om de ernst van de RA te helpen bevestigen of beoordelen. Over het algemeen moeten de klachten langer dan drie maanden aanwezig zijn om de diagnose te overwegen door röntgenfoto’s of echo’s te bekijken.

Bloedonderzoek
De reumatoïde artritis-classificatiecriteria uit 2010 van het American College of Rheumatology (ACR) omvatten CCP-antilichaam/ACPA-testen, samen met de reumafactor, als onderdeel van de criteria voor de diagnose van reumatoïde artritis.
• de reumafactoren zijn eiwitten (proteïnen) die bij ontregeling van het immuunsysteem gezonde cellen in uw lichaam kunnen aanvallen. Een reumafactor is een antilichaam, dat bij ongeveer 80% van de patiënten met RA wordt aangetroffen, maar bij slechts 30% van de patiënten in de beginfase van de ontstekingsreuma. Ze beschadigen de gewrichten niet rechtstreeks, maar veroorzaken ontstekingen. Deze ontstekingen beschadigen dan het gewrichtsweefsel. Als de reumafactor en/of anti-CCP-antilichamen in het bloed aanwezig zijn, is de progressie van de ziekte vaak ernstiger.
• anti-gecitrullineerde eiwit-antilichamen (ACPA) en anti-cyclische gecitrullineerde peptiden (anti-CCP) antilichamen zijn bewijs voor reumatoïde artritis (RA). Antilichamen zijn kleine eiwitten in de bloedbaan die helpen tegen vreemde stoffen die antigenen worden genoemd. Bij reumatoïde artritis (RA) zijn ACPA/anti-CCP als klinisch relevante diagnostische markers naar voren gekomen vanwege hun hoge specificiteit voor RA. Hun diagnostische waarde is vooral duidelijk bij het diagnosticeren van de ziekte in een vroeg stadium en ze zijn meestal al op te sporen bij het begin van de ziekte of zelfs voorafgaand aan de klinische fase. Volgens de ACR kunnen CCP-antilichamen worden gedetecteerd bij ongeveer 50 tot 60% van de mensen met vroege RA en wel zo vroeg als 3 tot 6 maanden na het begin van de klachten. Een anti-cyclische gecitrullineerde peptide (anti-CCP) is een auto-antilichaam tegen het eigen eiwit-CCP in uw lichaam. In Nederland werd ontdekt dat anti-gecitrullineerde eiwit-antilichamen (ACPA) aanwezig waren bij 50% van de patiënten met een vroege reumatoïde artritis (RA). Als de reumafactor en/of ACPA/anti-CCP-waarden aanwezig zijn in het bloed, in combinatie met gewrichtsontstekingen, is de progressie van de ziekte vaak ernstiger.
• bloedbezinking (BSE). Een verhoogde bezinkingssnelheid van rode bloedcellen (erytrocyten) bevestigt bij de meeste patiënten met RA de mate van ontsteking in de gewrichten. Bij deze test wordt de snelheid gemeten, waarmee de rode bloedcellen door de zwaartekracht uitzakken in een rechtopstaand, smal buisje met bloed. Het bovenste deel van het bloed in de buis is het plasma, dat na het uitzakken van de rode bloedcellen zichtbaar wordt als een kolom heldere, gelige vloeistof. De lengte van deze kolom plasma wordt na één uur tijd gemeten en uitgedrukt in millimeters per uur (mm/uur). De bezinkingswaarden in het bloed kunnen hoger worden bij een gewrichtsontsteking. Hoe ernstiger de ontsteking, hoe hoger de bezinkingswaarden. Maar de arts kan alleen deze waarden niet gebruiken om de definitieve diagnose te stellen, omdat soms de bezinkingswaarden niet of nauwelijks zijn verhoogd, terwijl u nog steeds reumatoïde artritis (RA) kunt hebben.
• C-reactive protein (CRP) is een eiwit dat wordt gemaakt door uw lever en dat in uw bloed kan worden aangetroffen. CRP-waarden in het bloed kunnen hoger worden bij een gewrichtsontsteking. De niveaus van CRP in uw bloed zullen ook stijgen, wanneer u een infectie of ernstig weefselletsel heeft. Hoe ernstiger de ontsteking, hoe hoger de CRP-waarden. Maar de arts kan alleen deze waarden niet gebruiken om de definitieve diagnose te stellen, omdat soms de CRP-waarden niet of nauwelijks zijn verhoogd, terwijl u nog steeds reumatoïde artritis (RA) kunt hebben.
• De ontwikkeling van bloedarmoede. Bloedarmoede (anemia) betekent dat het aantal rode bloedcellen in uw bloed fors gedaald is of er een te laag gehalte aan hemoglobine (HB), een zuurstof transporterend en ijzerhoudend eiwit, ín de rode bloedcellen aanwezig is. Een tekort aan rode bloedcellen kan worden veroorzaakt door een stoornis in de aanmaak (tekort aan bouwstoffen of afwijkingen in het beenmerg), door een plotseling of langzaam ontstaand verlies van bloed of door een verhoogde afbraak van rode bloedcellen in het lichaam (hemolyse). Volgens sommige schattingen ontwikkelt 30% tot 70% van de mensen met reumatoïde artritis bloedarmoede. De verschillende soorten bloedarmoede, die mensen met reumatoïde artritis kunnen treffen, omvatten:
– bloedarmoede gerelateerd aan een chronische ziekte. Deze aandoening komt voor bij mensen met een ontstekingsziekte. Het lichaam maakt mogelijk niet voldoende rode bloedcellen aan of de rode bloedcellen leven geen 120 dagen, maar veel korter. Het lichaam breekt de cellen zelf af en vervangt ze door nieuwe. Het is mogelijk om een ​​combinatie van bloedarmoede gerelateerd aan een chronische ziekte en bloedarmoede met ijzertekort te hebben.
– bloedarmoede met ijzertekort. Dit type bloedarmoede, ijzer-deficiëntie bloedarmoede, ontstaat als het lichaam niet genoeg ijzer heeft om rode bloedcellen aan te maken. Soms komt dit door een gebrek aan ijzer in uw voedselpatroon, hoewel het zich ook kan ontwikkelen omdat uw lichaam ijzer niet effectief kan opnemen. IJzer vormt een van de bouwstoffen van de rode bloedkleurstof (hemoglobine). IJzer wordt opgenomen uit de voeding. De opname vindt plaats in het eerste deel van de darm. Daarvoor moet in de eerste plaats de voeding voldoende ijzer bevatten en ten tweede moeten de maag en de twaalfvingerige darm goed functioneren. Er kan een ijzertekort ontstaan • bij regelmatig overmatig bloedverlies (heftige menstruatie, bevalling, ziekte of tumor in de darm) • bij verhoogde ijzerbehoefte (groeiperiode, zwangerschap) • bij verminderde ijzeropname (maag- of darmafwijking). Het is mogelijk voor iemand om een ​​combinatie van bloedarmoede gerelateerd aan een chronische ziekte en bloedarmoede met ijzertekort te hebben.
– hemolytische anemie. Deze aandoening treedt op wanneer het lichaam gezonde rode bloedcellen vernietigt.
De erfelijke vormen van hemolytische anemie kunnen het gevolg zijn van afwijkingen van het celmembraan (het buitenste omhulsel van de cel), de chemie binnen in de cel of de productie van afwijkende vormen of hoeveelheden hemoglobine. De afwijkende cellen raken beschadigd en worden in de bloedbaan vernietigd. Ook kan het zijn dat het immuunsysteem van het lichaam de eigen rode bloedcellen als lichaamsvreemd herkent, waarna de cellen door de milt uit de bloedbaan worden weggevangen. De erfelijke hemolytische anemieën moeten levenslang behandeld worden. Een niet-erfelijke (verworven) hemolytische anemie kan geleidelijk ontstaan, maar zich ook zeer snel ontwikkelen. Het verloop van deze vorm van anemie hangt af van de oorzaak en de ernst van de anemie. Een milde vorm van hemolytische anemie heeft vaak geen behandeling nodig. Ernstige hemolytische anemieën kunnen echter levensbedreigend zijn als ze niet worden behandeld. Een niet-erfelijke hemolytische anemie kan ontstaan doordat de rode bloedcellen worden afgebroken onder invloed van • het ontstaan van rode bloedcellen die afwijkingen aan de celwand vertonen door een gebrek aan bepaalde eiwitten in de rode bloedcel. Het lichaam vernietigt deze cellen sneller dan normaal. De vernietiging kan zich continu voordoen of plotseling optreden • het afweersysteem van het lichaam, dat de rode bloedcellen vernietigt door de vorming van afweerstoffen tegen de rode bloedcellen bij een auto-immuun hemolytische anemie. Dit kan ook voorkomen bij het gebruik van bepaalde geneesmiddelen • mechanische oorzaken. Schade aan de celwanden (membranen) van rode bloedcellen kan het gevolg zijn van veranderingen in de kleine bloedvaten. Een kunstmatige hartklep kan schade aan de celwanden van rode bloedcellen veroorzaken en ook de hart-long machine kan tijdens open-hart chirurgie de celwanden beschadigen. Schade kan ook optreden bij vrouwen met een verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap of in de ledematen van deelnemers aan marathons of andere inspannende activiteiten • andere oorzaken. Malaria, “blackwater fever“, door teken overgedragen ziekten, slangengif en bepaalde chemicaliën kunnen de rode bloedcellen aanvallen en vernietigen waardoor een hemolytische anemie optreedt.
– Megaloblastaire of macrocytaire anemie. Macrocytaire anemie is een vorm van bloedarmoede waarbij de patiënt abnormaal grote rode bloedcellen heeft. De rode bloedcellen hebben net zoals bij alle andere vormen van anemie een laag hemoglobinegehalte. Dit is een ijzerbevattend eiwit dat zuurstof door het lichaam transporteert. Macrocytaire anemie is bijna altijd te wijten aan een tekort aan foliumzuur of vitamine B12-tekort. Het lichaam neemt onvoldoende vitamines op door een onderliggende ziekte of anders nemen patiënten niet genoeg voedsel met deze vitaminen in. Ook medicijnen en andere aandoeningen veroorzaken soms dit type bloedarmoede. Zwakte, bleekheid en verwardheid zijn de bekendste symptomen.

Bloedarmoede bij de ziekte reumatoïde artritis kan ook worden veroorzaakt door:
• de medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van reumatoïde artritis, zoals corticosteroïden of methotrexaat. Deze medicijnen kunnen ontstekingen in de darmen veroorzaken. Door deze schade kan het lichaam minder goed in staat zijn om ijzer te verteren, wat kan leiden tot bloedarmoede.
• een bijwerking van het gebruik van medicijnen om het immuunsysteem te onderdrukken, zoals azathioprine of cyclofosfamide. Een bijwerking van dit type medicatie is een verminderde beenmergproductie en het is het beenmerg dat rode bloedcellen produceert.
• de reeds genoemde verminderde levensduur van rode bloedcellen. Reumatoïde artritis kan ook leiden tot een verminderde levensduur van rode bloedcellen. Dat kan tot bloedarmoede leiden als het lichaam niet in staat is om in voldoende mate nieuwe rode bloedcellen aan te maken.

Behandeling van reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis (RA) kan niet worden genezen. Het doel van het behandelen met medicijnen is het immuunsysteem af te remmen, zodat de gewrichtsontsteking stopt zonder de weerstand tegen ziekteverwekkers te verminderen. Een vroege diagnose en beginnen met een snelle behandeling kunnen blijvende (permanente) schade aan de gewrichten en organen beperken of voorkomen. De voorgeschreven medicijnen zorgen ervoor dat u minder last heeft van pijn en dat de ontstekingen in de gewrichten en het weefsel van de organen worden vertraagd. Met de juiste medicijnen, wanneer de klachten volledig onder controle zijn, is de ziekte in “remissie“. Bij de keuze van medicijnen kijkt uw arts naar de ernst van de ziekte, de bijwerkingen die het medicijn kan geven en de reactie van uw lichaam op het medicijn. Telkens opnieuw, weegt uw arts de schade af die de ziekte kan veroorzaken voor uw gewrichten en de mogelijke bijwerkingen van het medicijn.

Pijnstillers, die u zelf kunt aanschaffen zonder recept
• Een gewone pijnstiller met de werkzame stof paracetamol. Paracetamol helpt tegen pijn en koorts, veroorzaakt geen maagproblemen, geeft meestal geen bijwerkingen en is goed te combineren met andere medicijnen.
• Een NSAID, een ontstekingsremmende pijnstiller. De afkorting NSAID staat voor Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs. Deze pijnstillers remmen ontstekingen. In een lagere dosering zijn NSAIDs, zoals diclofenac, naproxen en ibuprofen, zonder recept te koop.

Heeft u lichamelijke klachten? Ga dan altijd naar uw huisarts of specialist voor een goede diagnose ervan en de juiste behandeling.

Geneesmiddelen op recept
Dit wordt verstrekt door uw arts of reumatoloog of internist.
Medicijnen zijn de belangrijkste middelen bij de behandeling van reumatoïde artritis voor het verminderen van pijn en het stoppen of voorkomen van ontstekingen.
De belangrijkste medicijnen die kunnen worden voorgeschreven zijn:
• Een NSAID, een ontstekingsremmende pijnstiller, zoals naproxen, ibuprofen, meloxicam of indomethacine. De afkorting NSAID staat voor Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs. Dit zijn medicijnen die effectief zijn tegen ontstekingen, zwelling, pijn, stijfheid en koorts, maar geen gewrichtsschade voorkomen. Ze bevatten geen corticosteroïden (steroïden). Uw arts zal deze geneesmiddelen op recept voorschrijven met een hogere dosis van de werkzame stof. De exacte effectieve dosis varieert van patiënt tot patiënt. Hoge doses kortwerkende NSAID’s geven de snelste verlichting van de symptomen. Gegeven in de juiste dosis en duur geven deze medicijnen grote verlichting voor de meeste patiënten. De NSAID’s kunnen maagklachten, gastro-intestinale (GI) bloedingen, zweren of diarree veroorzaken, maar worden door de meeste mensen goed verdragen wanneer ze voor de korte termijn worden gebruikt. Sommige mensen kunnen geen NSAID’s gebruiken vanwege gezondheidsaandoeningen zoals een maagzweer, verminderde nierfunctie of het gebruik van bloedverdunners.
• Een corticosteroïd (een kunstmatig bijnierschorshormoon) is een ontstekingsremmend medicijn dat lijkt op het natuurlijke hormoon dat het lichaam in de bijnierschors aanmaakt. Corticosteroïden bootsen de effecten na van het hormoon dat uw lichaam op natuurlijke wijze produceert in uw bijnieren, die bovenop uw nieren liggen. Het zijn krachtige ontstekingsremmers die de afweerreactie in het lichaam en de ontsteking onderdrukken. Voorbeelden zijn prednison of prednisolon. Een corticosteroïd medicijn kan snel effectief zijn voor een zwelling die gelokaliseerd is (niet wijdverbreid) door een injectie in de aangetaste gewricht- of peesmantel (het membraan rond een pees). Erg ontstoken gewrichten kunnen baat hebben bij corticosteroïd-injecties (cortisone-shots). Prednison (een glucocorticoïd) vermindert de ontstekingen door uw gehele lichaam. Het doet dit door in te grijpen op de wijze waarop bepaalde chemicaliën in uw lichaam ontstekingen veroorzaken.
• Een conventionele synthetische DMARD (Disease Modifying Anti Rheumatic Drug), bijvoorbeeld methotrexaat (Rheumatrex, Trexall, Otrexup, Rasuvo), sulfasalazine (Azulfidine), goud, hydroxychloroquine (Plaquenil), azathioprine, leflunomide (Arava) en cyclosporine kunnen worden voorgeschreven. Goud is een oudere DMARD die vaak wordt toegediend als een injectie in een spier. Het antibioticum minocycline (Minocin) is ook een DMARD evenals azathioprine (Imuran) en cyclosporine (Neoral, Sandimmune, Gengraf). Deze drie medicijnen en goud worden tegenwoordig zelden voorgeschreven voor RA, omdat andere geneesmiddelen beter werken of minder bijwerkingen hebben. Een DMARD heeft verschillende werkingsmechanismen en onderdrukt gewrichtsontstekingen in een aantal vormen van artritis. Wanneer u een DMARD gebruikt in een vroege fase van uw ziekte, zullen uw gewrichten minder beschadigd raken door de ontstekingen. Deze medicijnen verlichten niet alleen de klachten, maar vertragen ook de progressie van de gewrichtsschade. Vaak worden DMARD’s samen met anti-inflammatoire geneesmiddelen, zoals NSAID’s en/of een lage dosis corticosteroïden, voorgeschreven om zwelling en pijn te verminderen. DMARD’s hebben de kwaliteit van leven voor bijna alle patiënten met RA sterk verbeterd.
• Een biological DMARD (biological Disease Modifying Anti Rheumatic Drug), zoals TNF-alfaremmers, interleukineremmers, B-celremmers en T-celremmers. Biologicals zijn medicijnen die gedeeltelijk of geheel uit dierlijk of menselijk eiwit bestaan. Ze remmen de stoffen die de ontstekingen in uw lichaam veroorzaken. Dat voorkomt schade aan de gewrichten en zorgt ervoor dat u zich beter voelt. Een biological is een medicijn dat uw immuunsysteem kan beïnvloeden. Als u gezond bent, produceert het immuunsysteem zelf voldoende antilichamen om zichzelf te beschermen tegen ziekteverwekkers (virussen en bacteriën). Dit evenwicht is verstoord bij mensen met een chronische ontstekingsziekte. Bij reumatische ziekten reageert het afweersysteem actief tegen ‘eigen’ lichaamscellen. Een biological kan dat evenwicht herstellen. De medicijnen kunnen de chemische signalen van het immuunsysteem blokkeren die leiden tot ontsteking en gewricht-/weefselbeschadiging.
De belangrijkste bijwerking van deze medicijnen is dat ze u gevoeliger maken voor infecties, zoals een verkoudheid. Biologicals worden toegevoegd wanneer behandeling met traditionele synthetische reumaremmers of ontstekingsremmers zoals methotrexaat of naproxen niet voldoende effectief blijken te werken. Goedgekeurde medicijnen van dit type omvatten abatacept (Orencia), adalimumab (Humira), anakinra (Kineret), certolizumab (Cimzia), etanercept (Enbrel), golimumab (Simponi), infliximab (Remicade), rituximab (Rituxan, MabThera) en tocilizumab (Actemra). Meestal gebruiken patiënten deze geneesmiddelen met methotrexaat, omdat deze combinatie van geneesmiddelen effectiever is.
• Een biosimilar. Een biosimilar is een medicijn dat sterk gelijkend en klinisch equivalent is aan een bestaande biological. Een biosimilar bevat een versie van een werkzame stof van een reeds goedgekeurd biologisch geneesmiddel (het ‘referentiegeneesmiddel’). Gelijksoortigheid aan de specifieke biological in termen van kwaliteit, structurele kenmerken, biologische activiteit, veiligheid en werkzaamheid moet worden vastgesteld, zodat er klinisch geen betekenisvolle verschillen zijn met de biological in termen van kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid. Onderzoek heeft aangetoond dat een biosimilar net zo effectief is als de originele biological bij de behandeling van reuma.
Biosimilar geneesmiddelen zijn niet hetzelfde als generieke geneesmiddelen, die eenvoudiger chemische structuren bevatten en qua molecuulstructuur identiek zijn aan hun referentiegeneesmiddelen.
• Een JAK-remmer is een targeted synthetische DMARD (Disease-Modifying Anti Rheumatic Drug). De JAK (Janus Kinase)-remmers bevatten de werkzame stoffen baricitinib of tofacitinib. Deze medicijnen vormen een nieuwe groep omdat ze heel specifiek inwerken op het enzym Janus-kinase in uw lichaam. De enzymen die in de cel liggen (betrokken bij de afweerreactie) worden geremd waardoor de productie van bepaalde ontstekingsfactoren (zoals cytokines) afneemt. Dit leidt op korte termijn tot een afname van pijn, zwelling en stijfheid van de gewrichten waardoor op de langere termijn de kans op gewrichtsschade afneemt. Deze medicijnen zijn een goede optie voor de conventional synthetic DMARDs, de klassieke reumaremmers, als die onvoldoende werken tegen de chronische ontstekingen of u niet goed op deze  klassieke reumaremmers reageert vanwege de bijwerkingen of de toxiciteit. Mensen die niet alleen met methotrexaat kunnen worden behandeld, kunnen ook een JAK-remmer worden voorgeschreven.
• Sarilumab (Kevzara), een interleukine-6 ​​(IL-6) receptorblokker, is goedgekeurd voor de behandeling van volwassenen met matige tot ernstige actieve reumatoïde artritis, die niet goed reageren op of intolerant zijn voor DMARD’s, zoals methotrexaat. Sarilumab wordt gebruikt voor de behandeling van volwassen patiënten met matig tot ernstig actieve reumatoïde artritis (RA) nadat ten minste één andere DMARD is gebruikt en deze niet goed heeft gewerkt of niet wordt verdragen door de patiënt.

Gebruik medicijn en therapietrouw

• Het is belangrijk dat u de medicijnen inneemt zoals ze zijn voorgeschreven. Om uw ziekte goed onder controle te krijgen, is het zeer belangrijk dat u uw medicijnen dagelijks op vaste tijden inneemt. Als u dat niet doet, wordt er geen goede concentratie van het medicijn in uw bloed opgebouwd en werkt het medicijn daarom minder goed.
• Heeft u moeite met onthouden, wanneer en hoeveel van uw medicijnen u dagelijks moet innemen? Koop dan een medicijn dispenser, waarin u uw medicijnen per dag kunt sorteren.
• Heeft u moeite met of bezwaren tegen het innemen van de aan u voorgeschreven medicijnen, bijvoorbeeld vanwege eventuele bijwerkingen? Dan kan dat er toe leiden, dat u de medicijnen niet meer regelmatig inneemt. Bespreek dit met uw arts!

Gebruik medicijnen
De arts zal bij problemen kijken naar:
• de dosering en hoeveelheid medicijnen die u gebruikt.
• overschakelen naar een ander medicijn van hetzelfde type of een volledig nieuw type medicijn.
• combinatie van verschillende medicijnen op hetzelfde moment.

Uw arts kan u vertellen:
• of het medicijn voor u kan werken.
• hoe u het medicijn het beste kunt gebruiken.
• hoeveel en hoe vaak u het medicijn kunt gebruiken.
• hoe u het medicijn het beste kunt afbouwen.

U moet uw huisarts of specialist altijd vertellen:
• of u andere medicijnen (zelf gekocht of voorgeschreven door een andere arts) gebruikt.
• of u een andere medische aandoening heeft.
• of u binnenkort wordt geopereerd.
• of u eerder een ontstekingsremmende pijnstiller heeft voorgeschreven gekregen, die bijwerkingen gaf bij u.
• of u zwanger wilt worden of zwanger bent.
• of u borstvoeding geeft.
Dit is belangrijk omdat uw huisarts of specialist een zorgvuldige keuze moet maken tussen verschillende medicijnen.

Bijwerkingen
• Alle medicijnen kunnen bijwerkingen hebben bij gebruik, dus vraag uw arts of apotheker welke bijwerkingen u kunt verwachten of lees de bijsluiter.

Verminderen of stoppen
• Als u zelf zou stoppen met een medicijn of het aantal medicijnen zelf zou verminderen, kunnen uw klachten verergeren. Overleg daarom altijd eerst met uw huisarts of specialist als u minder medicijnen wilt gaan gebruiken of wilt stoppen.

Alternatieve behandelingen

Er bestaan veel soorten alternatieve behandelingen. Hiermee worden alle behandelingen bedoeld, die buiten de gewone wetenschappelijke medische zorg vallen. Voor de werking van deze behandelingen is geen wetenschappelijk bewijs geleverd. De alternatieve behandelingen worden ook wel ‘complementair‘ genoemd, omdat ze een aanvulling kunnen zijn op de reguliere medische behandeling door uw arts.
Veel mensen kiezen naast hun reguliere medische behandeling ook voor een alternatieve behandeling. Ze hopen dat dit extra helpt tegen hun klachten of beter helpt om met de klachten om te gaan.

Kan een alternatieve behandeling een vervanging zijn voor uw reguliere medische behandeling?
Nee, als u kiest voor een alternatieve behandelmethode is dat altijd een aanvulling op uw gewone medische behandeling. U moet niet stoppen met uw reguliere behandeling, want anders loopt u onnodige gezondheidsrisico’s. Overleg daarom altijd eerst met uw behandelend arts voordat u met een alternatieve behandeling begint.

Welke alternatieve behandelingen zijn er bijvoorbeeld?
Er zijn heel veel verschillende alternatieve behandelmethoden beschikbaar, die ook gecombineerd kunnen worden. Enkele voorbeelden zijn:
• Chinese geneeskunde (acupunctuur en tai chi).
• homeopathie (producten gemaakt uit planten en mineralen).
• Bowen therapie.
• Ayurveda.
• Bach bloesembehandeling.
• shiatsu-, voetzool- en klassieke massage.
• voedingssupplementen.

Waar moet u op letten?
• Bij veel alternatieve behandelingen is niet aangetoond dat ze daadwerkelijk werken. Als u er voor kiest om een alternatieve behandeling uit te proberen, let er dan op dat uw klachten niet toenemen. Stop met een alternatieve behandeling, zodra uw klachten toenemen.
• Bedenk ook altijd eerst waarom u een alternatieve behandeling wilt volgen.
• Bereid u goed voor door informatie over de alternatieve behandeling op te zoeken en te lezen. Overleg met uw behandelend arts, want bepaalde klachten kunnen verminderen door sommige alternatieve behandelingsmethoden.
• Bepaal zelf in welke alternatieve methode u vertrouwen heeft voor de verlichting van uw klachten en of u eraan wilt beginnen.

Wat kunt u het beste doen bij een keuze voor een alternatieve behandeling?
• Overleg altijd met uw behandelend arts over de alternatieve behandelmethode die u wilt gaan volgen.
• Overleg met uw behandelend arts en met de alternatieve behandelaar of zij met elkaar willen overleggen over uw behandeling.
• Kies een alternatieve behandelaar die een erkende beroepsopleiding heeft gevolgd en bij een beroepsorganisatie is aangesloten.
• Vraag uw alternatieve behandelaar vooraf naar het doel, de duur, de kosten en de risico’s van de behandeling. Hoeveel geld u kwijt bent, hangt af van welke behandeling u kiest, hoelang deze duurt en hoe u verzekerd bent.
• Stop niet met uw reguliere medische behandeling, want uw klachten kunnen hierdoor verergeren.
• Weeg tijdens een behandeling af of u wilt doorgaan of stoppen als uw klachten erger worden, als u geen effect van de alternatieve behandeling merkt of als u bijwerkingen krijgt.

Waarom is letten op uw voeding belangrijk?

• Gezonde voeding is belangrijk om de vitamines en mineralen en andere voedingsstoffen binnen te krijgen, die uw lichaam nodig heeft.
• Overgewicht levert risico’s op voor uw gezondheid en ziekteverloop. Bij reuma speelt overgewicht bijvoorbeeld een belangrijke rol bij artrose in knieën, heupen en enkels. De druk op uw gewrichten is dan gewoon te groot. Gezond eten en genoeg beweging (een sport beoefenen en actief in huis en buitenshuis) kan helpen om uw overgewicht te verminderen of tegen te gaan.
• Een gezond eetpatroon is dus altijd belangrijk en de diëtiste kan u daarbij ondersteunen met de juiste voedingsadviezen.

Wat is een gezond eetpatroon?
Met een gezond eetpatroon krijgt uw lichaam de juiste hoeveelheid goede voedingsstoffen binnen, die het nodig heeft. U eet de hoeveelheden, die uw lichaam nodig heeft. De diëtiste kan u daarbij ondersteunen met de juiste voedingsadviezen. Kijk op de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. U kiest uit ieder vak wat u wilt eten en u kunt iedere dag een andere keuze maken en variëren met uw eten. Let op de aanbevolen hoeveelheden per vak en doe dat iedere dag. Kijk op http://www.voedingscentrum.nl
De 5 vakken van de Schijf van Vijf zijn:
• Groente en fruit
• Brood, graanproducten en aardappelen
• Vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel
• Smeer- en bereidingsvetten
• Dranken

Waar kunt u advies krijgen voor een gezond eetpatroon?
• Op de website van het Voedingscentrum kunt u terecht voor betrouwbare adviezen over gezond en gevarieerd eten.
• U kunt advies vragen aan uw huisarts of een diëtiste. De huisarts kan u door verwijzen naar een diëtiste. Sommige diëten kunnen mogelijk gericht tegen uw klachten helpen. Overleg met uw huisarts of diëtiste als u een bepaald dieet wilt proberen. En let erop dat u geen belangrijke voedingsmiddelen weglaat uit uw dagelijkse eetpatroon.

Wat kunt u doen bij een pijnlijke of droge mond?
Soms kunt u om verschillende redenen last van een droge of pijnlijke mond hebben. Tips:
• door te kauwen (op bijvoorbeeld stukje komkommer, suikervrij snoepje of kauwgom) en te zuigen (ijsklontje) worden de speekselklieren gestimuleerd om speeksel te produceren.
• een goede mondverzorging is belangrijk: goed tandenpoetsen, flossen en het gebruik van mondwater.
• spoel uw mond regelmatig, drink kleine beetjes water en gebruik eventueel een mondsproeier.
• laat hete dranken eerst wat afkoelen.
• gebruik ijs of koude gerechten, want koude verdooft de pijn.
• gebruik geen scherpe kruiden en specerijen, vruchtensap, koolzuurhoudende frisdranken, alcoholische dranken, erg zoute etenswaren en zure etenswaren.
• etenswaren met harde korstjes, noten, botjes en graten kunnen wondjes veroorzaken.
• gebruik bij de warme maaltijd soep, jus of saus om het eten smeuïger te maken.
• smeerkaas, smeerbare paté of salade, jam of honing op brood, pap, drinkontbijt en vla slikt bijvoorbeeld gemakkelijker door dan droog beleg.
• als u gemalen of vloeibare voeding moet gebruiken, kunt u met een mixer uw maaltijd vermalen met wat extra vocht.

Bij sommige vormen van reuma of gebruik van bepaalde medicijnen kunnen darmklachten voorkomen. De darmklachten kunnen ontstaan door de invloed van bepaalde medicijnen op de voedselopname. Andersom kan het voedsel, dat u eet, effect hebben op de werking van uw medicijnen.

Voedingssupplementen, visvetzuren, glucosamine en vitamine D?
• Voedingssupplementen zijn verkrijgbaar als pillen, poeders, druppels, capsules of drankjes en zijn bedoeld als aanvulling op onvoldoende dagelijkse voeding. Ze bevatten vitamines, mineralen of bio-actieve stoffen. Deze synthetische of geïsoleerde vitamines, mineralen of bio-actieve stoffen hebben dezelfde werking als de vitamines en mineralen die al van nature in uw eten en drinken zitten.
Veel mensen kiezen naast hun dagelijkse voeding voor een extra aanvulling op hun eetpatroon. De gebruikers van voedingssupplementen geven aan, dat ze positieve effecten van het gebruik van bepaalde kruiden, vitaminen en mineralen ervaren. Het lichaam neemt de voedingsstoffen in pillen gemakkelijker op dan de voedingsstoffen in eten. Maar als u gezond en gevarieerd eet, heeft u geen extra voedingssupplementen nodig, want u krijgt al voldoende voedingsstoffen, mineralen en vitamines binnen. Meld altijd aan uw huisarts en apotheker, dat u voedingssupplementen gebruikt.
• Visvetzuren lijken een licht ontstekingsremmend effect te hebben bij een hoge inname ervan. Er is vooral onderzoek naar gedaan bij reumatoïde artritis. Het advies is om twee keer per week vette vis te eten.
• Glucosamine kan als een milde pijnstiller werken bij artrose in de knie, maar stopt de artrose niet.
• Ons lichaam maakt vitamine D natuurlijk aan onder invloed van het zonlicht buitenshuis. Vitamine D heeft mogelijk een gunstige werking bij ontstekingsreuma, maar dat is nog onvoldoende bewezen. Mensen met lupus erythemathodes (LE), die weinig buiten komen vanwege huidklachten, wordt aangeraden om vitamine D te gebruiken via voorschrift van de arts. Vitamine D wordt ook voorgeschreven voor een betere opname van calciumtabletten bij artrose en osteoporose.

Omgaan met reumatoïde artritis

Voorlichting aan patiënten is belangrijk om reumatoïde artritis (RA) het hoofd te bieden. Het feit dat RA een chronische ziekte is, kan bij patiënten zorgen over de toekomst en gevoelens van isolatie of depressie veroorzaken. Dankzij sterk verbeterde behandelingen kan de kwaliteit van leven sterk verbeteren, naarmate de energie verbetert en pijn, ontstekingen en stijfheid verminderen.
Het is belangrijk om de nadruk te leggen bij patiënten op het fysiek actief zijn en oefeningen te doen, zoals bijvoorbeeld wandelen om de spierkracht te vergroten. Maar het is ook belangrijk om activiteiten, indien nodig, terug te schalen wanneer de ziekte verergert en op low-impact bewegingsoefeningen over te gaan, zoals bijvoorbeeld rustig strekken, zodat het gewricht soepel blijft. Rusten is nuttig wanneer een gewricht ontstoken is of wanneer u zich vermoeid voelt.

U kunt letten op een aantal zaken:
• Voorkom overbelasting van kwetsbare gewrichten.
Een voorbeeld is een opgedane overbelasting van uw handgewricht, waardoor u bijvoorbeeld een pot groenten niet meer kunt opendraaien. U mist de kracht om het deksel open te draaien door de pijn en krachtverlies. Gebruik een hulpmiddel om de handeling lichter te maken. Informeer waar u deze ergonomische hulpmiddelen kunt kopen bij uw arts, ergotherapeut of een oefen- of fysiotherapeut, maar ook hoe u het hulpmiddel kunt gebruiken.
• Belast uw gewrichten in de voor u meest comfortabele stabiele lichaamshouding.
Verdeel uw lichaamskracht over meerdere gewrichten. Gebruik zoveel mogelijk uw grote gewrichten in plaats van uw kleine kwetsbare gewrichten bij activiteiten.
• Voorkom een piekbelasting in activiteiten of een langdurige overbelasting van uw gewrichten.
Wissel daarom zwaar en licht werk en andere activiteiten met elkaar af.
• Neem rustpauzes.
Neem regelmatig een korte rustpauze tussen uw activiteiten in of gedurende een belastende activiteit.
• Zorg voor genoeg lichaamsbeweging.
Zorg dat u voldoende lichaamsbeweging krijgt door te sporten, minimaal 30 minuten per dag.
• Vraag om hulp.
Wees niet bescheiden en vraag om hulp, als u die echt nodig heeft.

Patient Education Library
Rheumatoid arthritis
https://www.ypo.education/rheumatology/rheumatoid-arthritis-t60/video/

Bron video’s

Reade020 I Voorlichtingsfilm over Reumatoïde Artritis I https://youtu.be/SSvcqhYTmPw
MUMCtv I MUMC Maastricht I Reuma I https://youtu.be/8OUpCa9v194
Deventer Ziekenhuis I Wat is Reuma I https://youtu.be/5agOnV0gvfA
ReumaZorg Nederland channel – Eli Lilly Nederland I “I’m Fine, Are You Really?” I https://youtu.be/F6itDFBfpk4
Manipal Hospitals I How Is Rheumatoid Arthritis Treated? I https://youtu.be/YQUSloX_XgA
Abbott Immunology I Rheumatoid arthritis I https://youtu.be/imR4hCwrGmQ
The Doctors I Arthritis: More than Achy Joints I https://youtu.be/BHTeJeTsQLk
Nature video I Immunology of the rheumatoid joint I https://youtu.be/nYjzl3Xc_0E
Mechanisms in Medicine I Treatments for Rheumatoid Arthritis I https://youtu.be/L13pGJ7n58U
Covenant Health I Rheumatoid Arthritis I https://youtu.be/YTLARL39bFA
Mechanisms in Medicine I The Pathological Processes Leading to Persistence and Destructiveness of Synovitis I https://youtu.be/-9Bj8g22qCs
Patient Education Library I Rheumatoid arthritis I https://www.ypo.education/rheumatology/rheumatoid-arthritis-t60/video/